Diagnoza cukrzycy ma bardzo ważne znaczenie, gdyż umożliwia jak najwcześniejsze podjęcie leczenia. Dlatego w przypadku pojawiania się objawów, które mogą wskazywać na cukrzycę, np. pragnienie, senność czy częste oddawanie moczu, należy udać się na wizytę do lekarza. Jakie wykonuje się badania, które mają na celu rozpoznanie cukrzycy?
Jakie badania wykonuje się w kierunku cukrzycy?
Aby wcześnie rozpoznać stan przedcukrzycowy albo cukrzycę typu 2, należy wykonać pomiar glikemii. Takie badania powinny być prowadzone u osób po 45. roku życia, ale również u osób młodszych, które mają nadwagę albo otyłość, u których występuje przynajmniej jeden dodatkowy czynnik ryzyka wystąpienia cukrzycy. Osoby, które znajdują się w podwyższonej grupie ryzyka, powinny wykonywać badania w kierunku cukrzycy jeden raz w roku.
W celu rozpoznania cukrzycy, konieczne jest stwierdzenie jednej z nieprawidłowości, ale z wyjątkiem glikemii na czczo, gdyż tutaj należy dwukrotnie potwierdzić zaburzenia. Poza tym przy oznaczaniu glikemii należy ewentualny wpływ czynników, które nie są związane z wykonywaniem badania, czyli porę ostatniego spożytego posiłku, wysiłek fizyczny, a także porę dnia.
Pomiar glikemii przygodnej
Glikemia przygodna to badanie, w którym oznacza się glikemię w próbce krwi, która została pobrana o dowolnej porze dnia i to niezależnie od czasu spożycia ostatniego posiłku. Stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej: ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l) oznacza cukrzycę w przypadku, gdy występują również objawy hiperglikemii, do których zalicza się wzmożone pragnienie, wielomocz oraz osłabienie.
Pomiar glikemii na czczo
Glikemia na czczo to badanie, w którym glikemię oznacza się w próbce krwi, która została pobrana od 8 do 14 godzin od ostatniego posiłku. Stężenie w osoczu krwi żylnej:
- 70 – 99 mg/dl (3,9 – 5,5 mmol/l) oznacza prawidłową glikemię na czczo,
- 100 – 125 mg/dl (5,6 – 6,9 mmol/l) oznacza nieprawidłową glikemię na czczo (IFG),
- ≥ 126 mg/dl (7,0 mmol/l) oznacz cukrzycę.
Doustny test pomiaru glukozy (OGTT)
OGTT to glikemia badana w 120. minucie doustnego testu tolerancji glukozy zgodnie z WHO. Stężenie w osoczu krwi żylnej:
- < 140 mg/dl (7,8 mmol/l) oznacza prawidłową tolerancję glukozy (NGT),
- 140 – 199 mg/dl (7,8 – 11,00 mmol/l) oznacza nieprawidłową tolerancję glukozy (IGT),
- ≥ 200 mg/dl (11,1 mmol/l) oznacza cukrzycę.
Diagnoza cukrzycy typu 1
Aby zdiagnozować cukrzycę typu 1, określa się miano następujących przeciwciał:
- przeciwwyspowe ICA – występują one u około 80% chorych na cukrzycę typu 1 w czasie rozpoznania choroby, a potem zaczynają stopniowo zanikać podczas trwania choroby;
- przeciw insulinie IAA – stwierdzana jest u 90% dzieci poniżej 5. roku życia, a także u 70% dzieci w wieku od 5 do 10 lat i u 50% dzieci starszych;
- przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego anty-GAD – występuje u 70 – 80% osób z cukrzycą typu 1 i może się utrzymywać nawet przez wiele lat;
- przeciw fosfatazom tyrozyny IA-2A oraz IA-2 beta.
Jeśli u danej osoby jest jeden albo więcej przeciwciał, które związane są z cukrzycą, to może to wskazywać na zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy typu 1.
Diagnoza cukrzycy typu 1 obejmuje:
- bardzo dokładny wywiad i badanie glikemii,
- wykrywanie wyżej opisanych przeciwciał,
- oznaczenie peptydu C – obniżenie wartości,
- oznaczenie genotypu HLA DQ8.
Diagnoza cukrzycy typu 2
Aby zdiagnozować cukrzycę typu 2, konieczne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu, który będzie uwzględniał czynniki ryzyka cukrzycy, czyli: ocenę otyłości, występowanie nadciśnienia tętniczego, a także niedokrwiennej choroby serca i naczyń.
Badania, które wykonuje się przy diagnozie cukrzycy typu 2, to:
- badanie zaburzeń regulacji glikemii;
- oznaczenie poziomu insuliny na czczo;
- oznaczenie stężenia peptydu C na czczo, a także w szóstej minucie po obciążeniu 1 mg glukagonu, aby można było ustalić niedobór insuliny endogennej;
- zbadanie wydalania albuminy z moczem.
W celu oceny stanu chorego oraz monitorowania jego leczenia, należy również wykonywać oznaczenia parametrów lipidowych, stężenia sodu, potasu oraz magnezu, a także poziom hemoglobiny glikowanej, a do tego wskaźniki funkcji nerek.
Cukrzyca to bardzo poważny problem dzisiejszego świata. W Polsce na cukrzycę choruje ponad 3 mln osób, a do tego około ¼ nie jest w ogóle świadoma, że choruje. Dlatego tak ważne znaczenie ma wczesne wykrywanie cukrzycy, ale też obserwowanie swojego organizmu, dzięki czemu będzie można udać się do lekarza, gdy pojawią się jakieś niepokojące objawy.
