Diagnoza osteoporozy

Osteoporoza to poważna choroba przewlekła, która nie daje na początku żądnych objawów, dlatego tak bardzo ważne jest regularne badanie się. W związku z tym warto również znać czynniki ryzyka wystąpienia osteoporozy zarówno te, które są od nas zależne, jak i te niezależne od nas. Jakie badania wykonuje się w celu diagnozy osteoporozy?

Badanie densytometryczne w diagnostyce osteoporozy

W diagnostyce osteoporozy wykonuje się pomiar gęstości mineralnej kości, czyli BMD (Bone Mineral Density). Dzięki temu pomiarowi można sprawdzić wytrzymałość, a także poziom zmineralizowania oraz zawartość struktury tkanki kostnej. Pomiarów tych dokonuje się metodą densytometrii. Densytometria to badanie, które wykorzystuje zjawisko absorpcjometrii promieniowania rentgenowskiego o podwójnej energii, czyli DXA, a dawniej było to DEXA.

Metoda ta jest najczęściej wykorzystywana w diagnozie osteoporozy, gdyż jej cechą charakterystyczną jest duża czułość oraz powtarzalność wyników. Badanie to oparte jest na różnicy absorpcji promieniowania rentgenowskiego tkanek tkanki kostnej oraz tkanek miękkich organizmu.

Badanie to najczęściej wykonuje się dla tych części układu kostnego, które często ulegają osłabieniu przy osteoporozie. Najczęściej dotyczy to bliższej kości udowej, kręgosłupa, a także dystalnego odcinka kości przedramienia. Wynik badania densytometrycznego podaje się w g minerałów/cm³. Badanie to zaleca się wykonywać osobom po 50. roku życia, które doznały złamania, a także u kobiet po 65. roku życia.

Metoda diagnostyczna FRAX w diagnostyce osteoporozy

FRAX pozwala na wykonanie w trybie online kalkulacji dziesięcioletniego prawdopodobieństwa złamania. Tutaj ryzyko oblicza się na podstawie uwzględnienia czynników, takich jak:

• przebyte złamania;
• wiek;
• płeć
• waga;
• wzrost;
• picie alkoholu;
• palenie papierosów;
• stosowanie leków, które powodują zmiany strukturalne (np. glikokortykosteroidy);
• złamania biodra u rodziców;
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• wtórna osteoporoza.

Jednak metoda ta ma również pewne ograniczenia, ponieważ nie uwzględnia, np. zmiennych dla wieku poniżej 40 lat czy też osób już leczonych na osteoporozę. Do tego nie została zatwierdzona jej skuteczność w przypadku prawdopodobieństwa wystąpienia złamań w odcinku biodrowym kręgosłupa. Metodę tę można wykorzystywać pomocniczo przy pomiarze BMD (a jest to jedyne badanie, które stanowi podstawę do rozpoczęcia leczenia przeciwko osteoporozie).

Rentgenogram w diagnostyce osteoporozy

Rentgenogram to badanie, które również pozwala zdiagnozować osteoporozę, ale tylko w bardzo zaawansowanym stadium, gdyż wtedy porowatość kości jest bardzo duża i dzięki temu jest widoczna podczas badania. Dlatego badania RTG nie stosuje się w powszechnej praktyce lekarskiej, gdyż nie pozwala ono na zdiagnozowanie początkowego stadium osteoporozy.

Badania laboratoryjne w diagnostyce osteoporozy

Aby potwierdzić osteoporozę, a także w przebiegu jej leczenia, wykonuje się również badania laboratoryjne. Dzięki analizie moczu i krwi można wykluczyć inne choroby, które mogłyby przyczyniać się do rozwoju osteoporozy, a do tego można określić poziom metabolizmu kości.

Jeśli wykonuje się badanie krwi, to warto oznaczyć:

• liczbę czerwonych i białych krwinek razem z ich morfologią;
• OB, czyli odczyn Biernackiego;
• poziom wapnia, fosforu, fosfatazy alkalicznej oraz kreatyniny.

Z kolei takim badaniem, które daje precyzyjne wyniki, jest oznaczenie markerów kostnych, a więc substancji, które przenikają do krwi i moczu, gdy kości podlegają tworzeniu oraz destrukcji. Poprzez oznaczenie tych markerów można sprawdzić, jakie jest tempo procesów rozpadu, a także tempo odbudowy, czyli mineralizacji kości.

Podstawowym badaniem, które pozwala rozpoznać osteoporozę jest badanie densytometryczne, czyli badanie masy kostnej. Tutaj najczęściej badany jest kręgosłup lędźwiowy i/lub biodro. Do tego można wykonać inne badania. Poza tym ostatnio coraz bardziej popularne stają się metody, które oceniają ryzyko wystąpienia złamań, jak np. metoda FRAX.