Objawy, takie jak: zmęczenie, senność, problemy z utrzymaniem prawidłowej wagi to nie zawsze wina pory roku, spadku odporności czy przepracowania. To właśnie te objawy mogą świadczyć o insulinooporności, która nieleczona może doprowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. Czym jest insulinooporność? Jakie są jeszcze inne jej objawy i przyczyny?
Definicja insulinooporności
Insulinooporność nie została nigdy zakwalifikowana jako samodzielna jednostka chorobowa, ale jest uznawana za bardzo poważne zaburzenie metaboliczne. Jeśli przy insulinooporności jest również nadwaga, podwyższony cholesterol oraz trójglicerydy, a do tego wysoki poziom cukru na czczo i nadciśnienie tętnicze, to mówi się o tzw. zespole metabolicznym.
Aby wyjaśnić, czym jest insulinooporność, należy najpierw poznać, czym jest insulina. Insulina to hormon, który ma wpływ na cały organizm, ale najważniejszą rolę odgrywa w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów oraz białek. Do produkcji insuliny dochodzi po spożyciu posiłku, a odpowiedzialne są za to komórki beta wysp trzustki. Jeśli cały ten proces będzie działał prawidłowo, to energia, która jest pozyskiwana z jedzenia, od razu zostanie wykorzystana przez komórki oraz tkanki organizmu. Jednak czasami komórki, a także mięśnie, tkanka tłuszczowa oraz narządy, mają u niektórych osób obniżoną wrażliwość na działanie insuliny. Właśnie taki stan nazywa się insulinoopornością.
Przyczyny insulinooporności
Insulinooporność może mieć różne przyczyny:
- podłoże genetyczne;
- zaburzenia hormonalne, które działają przeciwstawnie do insuliny;
- przyjmowanie niektórych leków, np. preparatów przeciwwirusowych, antybiotyków, leków sterydowych, a nawet antykoncepcji hormonalnej;
- nadwaga i otyłość, a przeważnie osoby, u których tkanka tłuszczowa gromadzi się na brzuchu, gdyż wtedy tłuszcz trzewny będzie wytwarzał hormony, które są przeciwstawne do insuliny;
- brak aktywności fizycznej;
- dieta bogata w tłuszcze i węglowodany proste.
Jeśli chodzi o tłuszcz trzewny, to jest on o wiele bardziej niekorzystny dla zdrowia niż zewnętrzna tkanka tłuszczowa. Ten tłuszcz trzewny jest aktywny hormonalnie, ale także wytwarza związki, które przyczyniają się do powstawania procesu zapalnego w organizmie. Gdy w organizmie toczy się proces zapalny, dochodzi do zwiększenia poziomu białka C-reaktywnego, które powoduje, że pojawia się opór tkanek na działanie insuliny, wzrasta ciśnienie tętnicze, a także dochodzi do przyrostu tkanki tłuszczowej trzewnej.
Objawy insulinooporności
Objawy insulinooporności bardzo często można pomylić z innymi schorzeniami, gdyż nie są one charakterystyczne, a zalicza się do nich:
- brak energii, a także ciągłe zmęczenie i senność;
- wzmożony apetyt i napady tzw. wilczego głodu;
- nadciśnienie tętnicze;
- podwyższony poziom glukozy, cholesterolu i trójglicerydów;
- przyrost masy ciała oraz tkanki tłuszczowej, a przeważnie na brzuchu;
- obniżony nastrój i rozdrażnienie;
- problemy ze skórą, np. rogowacenie ciemne skóry.
Diagnoza insulinooporności
Aby zdiagnozować insulinooporność, konieczne będzie wykonanie różnych badań diagnostycznych. Najpierw wykonuje się oznaczenie glukozy we krwi na czczo, a także doustny test obciążenia glukozą – OGTT. Te badania pozawalają również wykryć stan przedcukrzycowy, a to może wskazywać, że istnieje problem z insulinoopornością. Potem może zostać zlecone wykonanie oznaczenia poziomu insuliny w surowicy na czczo, profilu lipidowego, ale też badania na Hs-CRP. Poza tym istnieją specjalistyczne testy, takie jak: HOMA-IR oraz QUICKI.
Na przykład do obliczenia wskaźnika HOMA-IR bierze się pod uwagę:
HOMA-IR = insulinemia na czczo x glikemia na czczo / 22,5
Przy tym teście insulinooporność rozpoznaje się przy wartości, która wynosi: 2,5.
Leczenie insulinooporności
Niestety na insulinooporność nie ma żadnych leków, ale można z nią walczyć poprzez modyfikację stylu życia, czyli zmianę diety oraz wykonywanie regularnych ćwiczeń fizycznych. W diecie powinny znaleźć się posiłki, które nie będą powodowały dużych wyrzutów insuliny, dlatego konieczne jest sprawdzanie indeksu glikemicznego. Poza tym nie należy spożywać żywności przetworzonej. Natomiast regularna aktywność fizyczna powoduje, że mięśnie pobierają i spalają glukozę, a to pozwala kontrolować prawidłowy poziom cukru we krwi. Do tego istotne znaczenie ma odpoczynek i odpowiednia ilość oraz jakość snu.
Skutki insulinooporności
Insulinooporność może być przyczyną rozwoju:
- cukrzycy typu 2;
- miażdżycy;
- chorób sercowo-naczyniowych;
- obturacyjnego bezdechu sennego;
- zespołu policystycznych jajników – jednak nadal trwają dyskusje, czy zespół policystycznych jajników jest przyczyną, a czy też skutkiem insulinooporności.
Insulinooporność nie jest uznawana za samodzielną jednostkę chorobową, ale i tak stanowi bardzo duży problem medyczny, gdyż może być przyczyną rozwoju różnych chorób – i to nie tylko cukrzycy typu 2, ale również chorób układu krążenia.
