Kwasica mleczanowa to rzadziej występujące ostre powikłanie cukrzycy. Powstaje ona, gdy dochodzi do nadmiernego nagromadzenia się kwasu mlekowego w organizmie. Pojawienie się tej kwasicy to poważne ryzyko śmierci. Dlatego warto sprawdzić, jakie są jej przyczyny, objawy i jaką ją można leczyć?
Co to jest kwasica mleczanowa?
Kwas mlekowy to związek chemiczny, który powstaje w mięśniach, co ma związek ze spalaniem glukozy w czasie wysiłku beztlenowego, czyli anaerobowego. Taki proces określa się mianem beztlenowej glikolizy. Do naturalnego wzrostu kwasu mlekowego dochodzi w czasie dużego wysiłku, co objawia się bólem mięśni podczas wysiłku, a także kilka dni po ich zakończeniu, a są to tzw. zakwasy. Jeśli dana osoba jest zdrowa, to kwas ten w ciągu kilku godzin zostaje odprowadzony z mięśni, a następnie przetworzony ponownie do glukozy. Kiedy natomiast proces ten zostanie zaburzony, to dochodzi do nadmiernego nagromadzenia się kwasu mlekowego w surowicy krwi. Ryzyko pojawienia się tej kwasicy wzrasta u pacjentów z cukrzycą, którzy są leczeni metforminą, gdy chorzy stosują ją nieprawidłowo.
Typy kwasicy mleczanowej oraz jej przyczyny
Kwasicę mleczanową dzieli się na dwa typy, takie jak:
- Kwasica mleczanowa typu A
Ten typ kwasicy znany jest również jako beztlenowy, a powstaje w wyniku niedotlenienia tkanek. Rozwija się w wyniku: sepsy, wstrząsu, ciężkiego krwotoku, ale też przy problemach sercowo-naczyniowych. Ten rodzaj kwasicy nie jest typowy przy cukrzycy, ale i tak warto wiedzieć, że problemy kardiologiczne oraz naczyniowe bardzo często mogą towarzyszyć tej chorobie.
- Kwasica mleczanowa typu B
Ten typ kwasicy określany jest mianem tlenowej, a jest spowodowana przez inne przyczyny niż niedotlenienie tkanek. Poza tym ten typ może być powikłaniem cukrzycy, a także skutkiem niewydolności wątroby i nerek oraz chorób rozrostowych. Może się pojawić także przy podaniu cukrzykowi metforminy bez wcześniejszego uwzględniania przeciwwskazań, które są związane z niewydolnością nerek albo chorobami dodatkowymi, np. miażdżycą.
Objawy kwasicy mleczanowej
Charakterystyczne objawy kwasicy mleczanowej to:
- wymioty i nudności;
- bóle żołądka, a także inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego;
- przyspieszony, ciężki oddech oraz duszności, czyli tzw. oddech Kussmaula;
- obniżona temperatura ciała;
- obniżone ciśnienie krwi;
- skąpomocz, czyli zmniejszenie oddawania moczu;
- nieznaczne odwodnienie;
- majaczenie;
- senność;
- zaburzenia świadomości.
Natomiast wtedy w badaniach laboratoryjnych stwierdza się:
- obniżone pH krwi;
- podwyższone stężenie mleczanów osoczu krwi;
- lukę anioniową, czyli różnicę pomiędzy poziomem stężenia sodu a sumą stężeń chloru oraz węglowodanów;
- obniżone stężenie wodorowęglanów;
- podwyższone stężenie potasu.
Leczenie kwasicy mleczanowej
Kwasicę mleczanową najczęściej leczy się w warunkach szpitalnych. Leczenie zależało będzie od stanu pacjenta, a należy tutaj uwzględnić leczenie przeciwwstrząsowe, czyli ważne jest nawodnienie chorego oraz częste podawanie leków obkurczających naczynia obwodowe. Poza tym należy podawać tlen i ewentualnie można zastosować wspomaganie oddychania, co ma na celu zapobiec niedotlenieniu krwi oraz tkanek. Stosuje się także wlew glukozy i insuliny pod kontrolą glikemii, co ma zapobiec dalszemu wytwarzaniu się kwasu mlekowego w organizmie. Do tego dożylnie podaje się wodorowęglan sodu, aby zapobiec zobojętnieniu kwaśnego pH krwi. Natomiast w szczególnych przypadkach należy zastosować hemodializę, czyli leczenie nerkozastępcze.
Kwasica mleczanowa a metformina
Metformina to bezpieczny lek, który ma udowodnione działanie, polegające na zmniejszaniu zagrożeń powikłania cukrzycy. Jednak trzeba pamiętać o tym, że są przeciwwskazania do jej stosowania, a zalicza się do nich:
- niedotlenienie, które jest spowodowane niewydolnością oddechową albo niewydolnością serca;
- niedokrwienie dużych narządów, a świadczyć o tym może zaawansowana choroba niedokrwienna, przebyty zawał serca albo udar mózgu czy niedokrwienie kończyn dolnych;
- niewydolność nerek;
- uszkodzenie wątroby;
- nadużywanie alkoholu.
Pacjenci, którzy pomimo przeciwwskazań, przyjmują metforminę, mogą narażać się na rozwinięcie się kwasicy mleczanowej. Jeśli dojdzie do zatrucia oraz rozwinięcia się zaburzenia, to należy odstawić szybko lek.
Kwasica mleczanowa to ostre powikłanie cukrzycy. Leczenie kwasicy polega przeważnie na pozbyciu się jej podstawowej przyczyny. Aby zapobiec rozwojowi kwasicy mleczanowej, należy obserwować swój organizm oraz dokładnie stosować się do zaleceń swojego lekarza.
