Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego

Rozpoznanie, a następnie prawidłowa diagnoza nadciśnienia tętniczego pozwala na jego odpowiednie leczenie. Nadciśnienie tętnicze to choroba, którą trzeba leczyć, gdyż nieleczona może być przyczyną nawet śmierci pacjenta. Dlatego trzeba dbać o swoje zdrowie i wykonywać badania profilaktyczne, a szczególnie wtedy, gdy takie nadciśnienie występowało już w rodzinie.

Prawidłowe wykonanie pomiaru ciśnienia tętniczego

Aby można było rozpoznać nadciśnienie tętnicze, konieczne jest prawidłowe wykonanie pośredniego gabinetowego pomiaru ciśnienia tętniczego. Obecnie w krajach Unii Europejskiej jest zakaz stosowania urządzeń, które zawierają rtęć. Dlatego do pomiaru ciśnienia należy wybierać: sfigmomanometry automatyczne, półautomatyczne osłuchowe albo oscylometryczne. W celu uzyskania wiarygodnej wartości ciśnienia, konieczne jest użycie aparatu, który spełnia kryteria dokładności pomiarów, ale też należy się do tego odpowiednio przygotować i prawidłowo wykonać badanie. Poza tym zalecane jest, aby prowadzić pomiary ciśnienia z zastosowaniem mankietów naramiennych przy wykorzystaniu aparatów, które mają certyfikat.

U osób, które mają skurczowe ciśnienie tętnicze w zakresie od 140 do 159 mm Hg oraz rozkurczowe ciśnienie w zakresie 90 – 99 mm Hg ze współwystępującym niskim bądź umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym, rozpoznanie nadciśnienia powinno się potwierdzić poprzez automatyczną rejestrację ciśnienia tętniczego (ABPM). Można to również zrobić poprzez realizację domowych pomiarów ciśnienia, przyjmując odmienne normy dla tych pomiarów w ciągu dnia.

U pacjentów z wartością ciśnienia skurczowego 180 mm Hg i wyższymi oraz ciśnieniem rozkurczowym równym lub przekraczającym 110 mm Hg nadciśnienie można rozpoznać już podczas pierwszej wizyty. Jednak trzeba też wykluczyć czynniki podwyższające wzrost ciśnienia, np. lęk, ból albo spożywanie alkoholu.

Jak wykonać prawidłowo pomiar ciśnienia tętniczego w gabinecie lekarskim?

Przygotowanie do pomiaru ciśnienia tętniczego powinno obejmować:

• na przynajmniej 30 minut przed wykonaniem pomiaru chory nie powinien pić kawy, palić papierosów, a także przyjmować innych substancji stymulujących;
• pomiar można wykonać po przynajmniej pięciominutowym odpoczynku w pozycji siedzącej, ale z podpartymi plecami. Pacjent powinien siedzieć w cichym pomieszczeniu z zachowanym komfortem cieplnym;
• ręka, na której będzie wykonywało się pomiar ciśnienia, powinna być zgięta w łokciu, ale też rozluźniona i wsparta na poziomie serca pacjenta, a do tego ramię powinno być wolne od uciskającej odzieży.

Jeśli chodzi o technikę pomiaru ciśnienia tętniczego, to powinna ona wyglądać w następujący sposób:

• kiedy wykonuje się pomiar metodą klasyczną, osłuchową, to mankiet trzeba napompować do ciśnienia o 30 mm Hg wyższego od ciśnienia, przy którym słychać jest tony, czyli wyczuwalne jest tętno. Z kolei wypuszczanie powietrza z mankietu powinno odbywać się z prędkością 2 mm Hg/s;
• pomiar powinno przeprowadzić się na obu rękach górnych, a w celu odległego monitorowania ciśnienia oraz oceny skuteczności terapii hipotensyjnej trzeba wykonać pomiary na ręce, na której wartość ciśnienia była wyższa;
• przy metodzie osłuchowej za ciśnienie skurczowe uznawany jest moment pojawienia się pierwszego tonu przy opróżnianiu mankietu, a za ciśnienie rozkurczowe uznawany jest moment zaniku słyszalności ostatniego tonu podczas opróżnianiu mankietu;
• aby ustalić wartości ciśnienia tętniczego, należy obliczyć średnią z dwóch ostatnich pomiarów. Tutaj za standard przyjmuje się trzykrotny pomiar wartości ciśnienia, który przeprowadza się podczas tej samej wizyty w odstępach od 1 do 2 minut. Kiedy są różnice pomiędzy wartościami ciśnienia między poszczególnymi pomiarami, które są większe niż 10 mm Hg, to trzeba przeprowadzić dodatkowe pomiary;
• kiedy mierzy się ciśnienie u chorych z arytmią, np. z migotaniem przedsionków, to pomiar powinien być przeprowadzony metodą osłuchową;
• przy pierwszorazowej ocenie u pacjentów trzeba przeprowadzić próbę ortostatyczną, poprzez wykonanie pomiarów ciśnienia po pierwszej i trzecie minucie od zmiany pozycji z siedzącej na stojącą. Z kolei próbę ortostatyczną z pozycji leżącej do stojącej należy rozważyć u osób starszych, chorych na cukrzycę albo u innych pacjentów, którzy mają podwyższone ryzyko rozwoju hipotonii ortostatycznej. Poza tym w tej grupie powinno się rozważyć przedłużenie do 5 minut próby oceny ortostatycznego spadku ciśnienia;
• przy różnicy wartości ciśnienia pomiędzy kończynami to jako właściwą przyjmuje się wyższą wartość (tutaj preferowany jest pomiar jednoczasowy, a przy jego niedostępności należy wykonać pomiar sekwencyjny.

Pomiaru ciśnienia tętniczego nie wolno wykonywać, np. zaraz po wypitej kawie czy zapalonym papierosie, ponieważ będzie to miało wpływ na wynik pomiaru. Aby zmierzyć prawidłowo ciśnienie tętnicze, należy się do tego odpowiednio przygotować.