Cukrzyca ciążowa to stan, w którym dochodzi do pogorszenia metabolizmu glukozy oraz insuliny. Choroba ta powinna być odpowiednio leczona, aby można było zapobiec jej różnym powikłaniom zarówno u płodu, jak i samej matki. Czym jest cukrzyca ciążowa, jakie są jej przyczyny i powikłania?
Czym jest cukrzyca ciążowa?
Cukrzyca ciążowa może pojawić się u niektórych kobiet ciężarnych. Występuje wtedy, gdy dochodzi do przejściowego pogorszenia metabolizmu glukozy oraz insuliny, które przekracza możliwości kompensacyjne trzustki. To powoduje rozwój klinicznie jawnej nietolerancji glukozy, którą określa się cukrzycą ciążową (GDM).
Zgodnie z definicją WHO cukrzyca ciążowa jest zaburzoną nietolerancją węglowodanów, która rozwija się u danej kobiety po raz pierwszy w ciąży albo po raz pierwszy wykryto ją w ciąży. U kobiety ciężarnej, u której ciąża przebiega z cukrzycą, zazwyczaj poziom cukru wraca do normy już kilka dni po porodzie. Jednak przebyta cukrzyca ciążowa jest czynnikiem ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości.
Przyczyny cukrzycy ciążowej
Praktycznie u wszystkich kobiet w ciąży występuje pewien stopień upośledzenia tolerancji glukozy podczas ciąży, co jest wynikiem działania niektórych hormonów. U ciężarnych poziom glukozy może być trochę powyżej normy, ale nie zawsze oznacza to cukrzycę ciążową. Jednak w drugiej połowie ciąży może dojść do wzrostu aktywności tych hormonów i w wyniku tego może rozwinąć się pełnoobjawowa cukrzyca, która będzie wymagała leczenia. Hormony te produkuje nie tylko ciężarna, ale również łożysko i stanowią one zabezpieczenie transportu substancji odżywczych, które płyną od matki do płodu. Z kolei inne hormony, które produkuje łożysko, są odpowiedzialne za ochronę kobiety przed spadkami poziomu cukru. Ich działanie polega na tym, że dochodzi do zwiększenia odporności tkanek na działanie insuliny i poprzez to nie może szybko transportować glukozy z krwi matki do komórek, a poprzez to nie dochodzi do takich gwałtownych spadków jej poziomu we krwi, czyli narasta insulinooporność. Gdy w czasie ciąży narasta stężenie tych hormonów, to dochodzi do progresji insulinooporności, a to prowadzi do upośledzenia tolerancji glukozy. Wtedy organizm matki zaczyna się bronić i poprzez to produkuje coraz więcej insuliny, aby można było obniżyć poziom glukozy i umożliwić jej przejście do komórek jako źródła energii. Kiedy trzustka kobiety w ciąży nie jest w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości insuliny, aby można było pokonać wpływ tych hormonów, to dochodzi do wzrostu poziomu glukozy w surowicy krwi matki, a więc do rozwoju cukrzycy ciążowej.
Powikłania cukrzycy ciążowej
Cukrzyca ciążowa rozwija się zazwyczaj w drugiej połowie ciąży, ale gdy podwyższone wartości cukru pojawiają się również na początku ciąży, to wtedy wzrasta ryzyko poronienia albo rozwoju wad rozwojowych u płodu.
Podwyższony poziom cukru u matki w drugiej połowie ciąży powoduje nadmierne przechodzenie glukozy przez łożysko do płodu, czyli do tzw. przekarmienia, a to powoduje jego nadmierne wzrastanie, a także różne zaburzenia metaboliczne. Z kolei duży płód niesie ryzyko powikłań okołoporodowych, takich jak: przedłużający się poród, urazy, a także niedotlenienie płodu, czego konsekwencją będzie zły rozwój neurologiczny na całe życie.
Poza tym u matki w drugiej połowie ciąży może występować tzw. fetopia cukrzycowa, czyli zespół zaburzeń noworodkowych, które są skutkiem hiperinsulinemii płodowej w drugiej połowie ciąży. Wtedy pojawia się nadmierna masa urodzeniowa, przerost narządów, przerost tkanek, w których metabolizm glukozy będzie zależał od insuliny, a także nadmierne otłuszczenie, hipoglikemia, hiperbilirubinemia, zaburzenia elektrolitowe oraz niedojrzałość płuc w stosunku do wieku ciążowego.
Poza tym taką konsekwencją stałego dostarczania nadmiernej glukozy od matki, gdy cukrzyca będzie nieleczona, jest ryzyko niedocukrzenia płodu w okresie okołoporodowym. Dlatego dzieci matek z cukrzycą powinny mieć zbadaną glikemię w pierwszych godzinach po porodzie, a gdy poziom cukru będzie u nich zbyt niski, to muszą mieć podaną glukozę.
Jednak trzeba pamiętać o tym, że dzięki wykryciu cukrzycy ciążowej, a także jej prawidłowemu leczeniu, kobieta z cukrzycą, pomimo swojej choroby, będzie mogła urodzić zdrowe dziecko.
Z kolei powikłania po cukrzycy ciążowej, które mogą pojawić się u matki to:
- większy odsetek porodów zabiegowych, a także cięć cesarskich i porodów indukowanych;
- urazy okołoporodowe, czyli uszkodzenia dróg rodnych i krocza;
- zwiększona okołoporodowa utrata krwi.
Poza tym częściej można tutaj zaobserwować nadciśnienie indukowane ciążą oraz stan przedrzucawkowy.
Cukrzyca ciążowa to niebezpieczny stan zarówno dla matki, jak i płodu, dlatego bardzo ważne jest jej wczesne zdiagnozowanie oraz odpowiednie leczenie. W związku z tym warto znać czynniki rozwoju ryzyka cukrzycy ciążowej.
