Kwasica ketonowa to ostre powikłanie cukrzycy, której objawy pojawiają się nagle i mogą się szybko nasilić. Przeważnie ciężka postać kwasicy ketonowej rozwija się przy znacznym niedoborze albo całkowitym braku insuliny. Jakie są przyczyny i objawy kwasicy? Na czym polega leczenie kwasicy ketonowej?
Co to jest kwasica ketonowa?
Kwasica ketonowa powstaje w wyniku poważnego niedoboru insuliny u osób z cukrzycą. Jest to stan, w którym organizm osoby chorej do produkcji energii zaczyna wykorzystywać tłuszcze zamiast glukozy. Wtedy z powodu spalania tłuszczów dochodzi do produkowania ciał ketonowych, które wywołują kwasicę.
Taki poważny niedobór insuliny przyczynia się do zwiększenia stężenia glukozy we krwi, co znane jest jako hiperglikemia (przecukrzenie). Z kolei takie przecukrzenie prowadzi do zaburzeń metabolicznych, które przebiegają ze zwiększoną produkcją ciał ketonowych, czyli kwaśnych substancji w organizmie, ale też powoduje odwodnienie organizmu. W związku z tym organizm próbuje się bronić przed dużymi stężeniami glukozy we krwi i dlatego pobudza ośrodek pragnienia w mózgu, co zwiększa oddawanie moczu, aby dzięki temu wypłukać nadmiar cukru, co doprowadza do odwodnienia organizmu.
Kwasica ketonowa może pojawić się w każdym typie cukrzycy, ale najczęściej dotyka osoby z cukrzycą typu 1.
Przyczyny kwasicy ketonowej
Najważniejsze przyczyny kwasicy ketonowej to:
- zaprzestanie przyjmowania insuliny przez osoby z cukrzycą typu 1;
- nieprawidłowe przyjmowanie insuliny;
- awaria pompy insulinowej albo niedrożność wkłucia podskórnego bądź drenu;
- poważna infekcja, taka jak: grypa, zapalenie gardła, zakażenie dróg moczowych;
- ciąża u kobiet, które chorują na cukrzycę typu 1, ponieważ nawet przy niewielkim zwiększonym stężeniu glukozy we krwi, może dojść do szybkiego tworzenia się ciał ketonowych;
- nadużywanie alkoholu;
- niedożywienie;
- ciężkie choroby, np. zawał serca albo udar mózgu.
Objawy kwasicy ketonowej
Jeśli z ust osoby chorej na cukrzycę, zacznie wydobywać się zapach owoców, a do tego pojawią się wymioty i nudności, należy sprawdzić obecność acetonu w moczu albo poziom ketonów we krwi. Objawy, które świadczą o kwasicy ketonowej, to:
- zapach acetonu z ust, czyli zapach owoców/jabłek;
- utrata łaknienia;
- nudności;
- wymioty;
- bóle brzucha;
- bóle głowy;
- bóle w klatce piersiowej;
- osłabienie;
- zmęczenie;
- częste oddawanie moczu, również w nocy;
- wzmożone pragnienie;
- odwodnienie, a do tego uczucie suchości w jamie ustnej, suchość błon śluzowych oraz języka;
- utrata napięcia skóry;
- zaczerwienienie policzków, czyli tzw. rumieniec kwasiczy;
- wysypka na ciele;
- zaburzenia świadomości;
- utrata przytomności, a nawet śpiączka.
Diagnoza kwasicy ketonowej
Kwasicę ketonową u osoby z cukrzycą potwierdza obecność ciała ketonowych w moczu albo we krwi. Można to sprawdzić w domu za pomocą pasków testowych, ale też podczas badania laboratoryjnego krwi i moczu. Jeśli w moczu lub krwi będą występowały ciała ketonowe, to jest to wskazanie, aby rozpocząć leczenie.
Leczenie kwasicy ketonowej
Kwasica ketonowa to wskazanie do hospitalizacji, ale zanim chory dostanie odpowiednią pomoc, powinien zacząć pić niegazowaną wodę mineralną, a także powinien przyjąć dodatkową korekcyjną dawkę insuliny krótko działającej albo można zażyć szybko działający analog. W tym przypadku leczenie ma na celu zahamowanie zaburzeń metabolicznych, a także zminimalizowanie ryzyka pojawienia się powikłań. W szpitalu należy zastosować u chorego dożylne nawadnianie oraz dożylne podawanie insuliny i preparatów potasu.
Zapobieganie występowaniu kwasicy ketonowej
Osoba chora na cukrzycę musi mieć stale świadomość, że przy infekcji albo jakiejś innej ostrej chorobie może dojść do powikłań cukrzycy, a w tym również do wystąpienia kwasicy ketonowej. Dlatego wtedy trzeba częściej kontrolować stężenie glukozy we krwi, a także modyfikować dotychczasowe dawkowanie insuliny, ale też dbać o prawidłowe nawodnienie organizmu. Poza tym w aptece można kupić specjalne paski, które pozwalają na pomiar acetonu w moczu, czyli na sprawdzenie, czy występują w moczu ciała ketonowe. Dzięki temu można szybciej rozpoznać niekorzystne przemiany metaboliczne oraz szybciej zgłosić się do lekarza na badanie i leczenie.
Kwasica ketonowa może być pierwszym objawem cukrzycy, która do tej pory nie została zdiagnozowana. Zazwyczaj występuje w cukrzycy typu 1, którą trzeba leczyć insuliną. Poza tym kwasica ketonowa występuje także u osób, które już leczą się z powodu cukrzycy.
