Hiperglikemia to stan, w którym dochodzi do zwiększenia poziomu cukru ponad normę. Stan ten określany jest również mianem przecukrzenia. Hiperglikemia może pojawić się u każdej osoby z cukrzycą, dlatego warto znać jej objawy oraz przyczyny. Co powoduje podwyższenie cukru we krwi?
Co to jest hiperglikemia?
Hiperglikemia to podwyższony poziom glukozy we krwi, który znany jest również jako przecukrzenie. Może pojawić się u każdej osoby, która choruje na cukrzycę. W cukrzycy typu 1 może ją wywołać niewystarczające stężenie insuliny. Z kolei w cukrzycy typu 2 hiperglikemia związana będzie z insulinoopornością, a także z nieprawidłowym działaniem insuliny. Natomiast za nagły wzrost poziomu glukozy we krwi u osób z cukrzycą mogą być odpowiedzialne różne czynniki.
Przyczyny hiperglikemii
Najważniejsze przyczyny hiperglikemii to:
- błędy żywieniowe, czyli źle zbilansowany posiłek, zbyt duża ilość cukrów prostych, podjadanie przekąsek pomiędzy posiłkami, które były niezaplanowane, ale też nieodpowiedni czas pomiędzy spożyciem posiłku a podaniem insuliny;
- nieodpowiednie dawki insuliny, czyli podanie zbyt małej dawki insuliny albo jej całkowite pominięcie;
- nieodpowiednie przyjmowanie leków doustnych (nieprzestrzeganie dawek, które zostały przepisane przez lekarza);
- wystąpienie nagłego i silnego stresu;
- zbyt mała aktywność fizyczna albo zbyt intensywny wysiłek fizyczny przy braku insuliny, a dotyczy to przeważnie osób, które potrzebują leczenia insuliną;
- spożycie nawet małej dawki alkoholu, który zawierał będzie węglowodany, np. spożycie słodkich likierów, nalewek, piwa, słodkiego wina, a nadużywanie alkoholu może doprowadzić do cukrzycowej kwasicy ketonowej;
- stany zapalne i infekcje;
- przyjmowanie niektórych leków, np. leków sterydowych, niektórych leków przeciwdepresyjnych albo przeciwpsychotycznych;
- podawanie insuliny w przerosty, czyli chory nie zmienia miejsc wkłucia;
- przeterminowanie insuliny, a także nieprawidłowe jej przechowywanie, np. zbyt wysoka temperatura.
Objawy hiperglikemii
Do najważniejszych objawów hiperglikemii zalicza się:
- wzmożone pragnienie;
- uczucie suchości w jamie ustnej;
- częste oddawanie moczu oraz zmianę rytmu oddawania moczu;
- nykturię, a jest to konieczność oddawania moczu w nocy;
- wzmożoną senność;
- osłabienie koncentracji;
- bóle głowy;
- złe samopoczucie;
- świąd i pieczenie;
- zapalenie dziąseł albo paradontoza;
- skłonność do infekcji bakteryjnych dróg moczowych;
- spadek masy ciała pomimo zwiększonego łaknienia.
Z kolei w przyszłości może dojść do rozwoju nieodwracalnych zaburzeń widzenia.
Powikłania hiperglikemii
Jeśli dojdzie do znacznego podwyższenia stężenia glukozy we krwi, to mogą pojawić się ostre powikłania hiperglikemii. Takie powikłania mogą wystąpić nawet przy pojedynczych i sporadycznych epizodach przecukrzenia.
- Kwasica ketonowa
Kwasica ketonowa to powikłanie, które może pojawić się u każdej osoby chorej na cukrzycę, ale częściej dotyka osoby z cukrzycą typu 1 z bezwzględnym niedoborem insuliny. Jeśli kwasica ketonowa utrzymuje się dłużej niż 48 godzin, to może dojść do nieodwracalnych powikłań, do których zalicza się, np. uszkodzenia komórek mięśnia sercowego albo układu nerwowego. Do typowych objawów cukrzycowej kwasicy ketonowej zalicza się: bóle brzucha, wymioty, biegunkę oraz zaburzenia świadomości.
- Kwasica mleczanowa
Kwasica mleczanowa powstaje w wyniku nagromadzenia się kwasu mlekowego we krwi. Ta kwasica występuje rzadziej niż kwasica ketonowa, ale za to jest bardziej niebezpieczna. Objawem tej kwasicy są: nudności, wymioty, biegunki, duszność oraz zaburzenia świadomości. Leczenie tego stanu polega na zmniejszeniu nadmiernego wytwarzania kwasu mlekowego, a także na zwiększeniu wydalania mleczanów w wyniku wymuszonej diurezy albo hemodializy. W tym przypadku potrzebna jest bardzo szybka hospitalizacja.
- Stan hiperglikemiczno-hipermolalny
Ten stan polega na zaburzeniu metabolizmu glukozy, a także gospodarki elektrolitowej, które pojawia się w cukrzycy typu 2. Przeważnie występuje u osób w podeszłym wieku, które mają choroby współistniejące. Kiedy rośnie hiperglikemia do wartości > 600 mg/dl, to wzrasta również osmolalność osocza, a do tego dochodzi do dużego odwodnienia i zaburzeń świadomości. Podczas leczenia tego stanu uzupełnia się płyny i elektrolity, a poza tym prowadzona jest insulinoterapia oraz likwiduje się przyczyny, np. różne infekcje.
- Efekt brzasku
Glukozę we krwi mogą również podwyższać niektóre hormony, które działają antagonistycznie do insuliny, np. kortyzol, adrenalina oraz glukagon. Do ich fizjologicznego uwolnienia w wysokich stężeniach dochodzi wcześnie rano, a nawet bardzo często podczas snu. Wtedy mówi się o tym, że jest to tzw. efekt brzasku.
Leczenie cukrzycy ma na celu zapobieganie hiperglikemii, która może doprowadzić do rozwoju powikłań cukrzycowych. Dlatego osoby z cukrzycą powinny dokładnie przestrzegać zaleceń lekarza i regularnie kontrolować poziom cukru we krwi.
