Leczenie operacyjne otyłości

Otyłość to choroba przewlekła, w której dochodzi do nadmiernego odkładania się tkanki tłuszczowej. Dlatego bardzo ważne jest rozpoczęcie odpowiedniego leczenia, np. dietetycznego, farmakologicznego albo operacyjnego. Leczenie otyłości powinno być zawsze ustalane z lekarzem lub dietetykiem. Jakie wykonuje się operacje w leczeniu otyłości?

Rodzaje operacji stosowanych przy otyłości

W operacyjnym leczeniu otyłości wyróżnia się:

• operacje restrykcyjne,
• operacje restrykcyjno-wyłączające,
• operacje wyłączające,
• inne.

Jeśli chodzi o operacje restrykcyjne, to polegają one na tym, że trzeba wytworzyć mały zbiornik w górnej części żołądka, a następnie połączyć go z pozostałą częścią żołądka, a robi się to za pomocą wąskiego przejścia o średnicy od 1,2 do 1,5 cm. Operacje te można wykonywać laparoskopowo, a także z dostępu brzusznego. Takie podstawowe operacje restrykcyjne to:

• pionowe przeszycie żołądka sposobem Masona,
• pionowe przeszycie żołądka w wersji MacLeena,
• założenie przewiązki regulowanej na żołądek,
• mankietowa resekcja żołądka,
• założenie opaski nieregulowanej.

Zaletą takich operacji jest znaczny ubytek masy ciała, a także długotrwały efekt. Zabiegi te są stosunkowo proste w wykonaniu i te operacje są tańsze niż operacje wyłączające. Poza tym zostaje zachowana ciągłość przewodu pokarmowego, a to ma ważne znaczenie przy diagnostyce oraz leczeniu chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego, które mogą wystąpić po operacji. Do tego przy tych operacjach są mniejsze problemy zaburzenia, które związane są ze wchłanianiem niż po operacjach wyłączających.

Jednak operacje te mają również swoje wady, gdyż są małe efekty spadku masy ciała u osób, które jedzą duże ilości słodyczy, a do tego piją napoje wysokosłodzone. Poza tym występuje duża liczba powikłań, do których zalicza się:

• rozejście linii zespolenia po wykonaniu operacji staplerowych, ale takiego problemu nie ma przy operacjach w wersji MacLeena, ale też często dochodzi do poszerzenia górnego zbiornika;
• przy operacjach z przewiązkami regulowanymi u niektórych osób może dojść do zsunięcia przewiązki, ale też może pojawić się jej przeniknięcie do światła żołądka, a także występują problemy, które dotyczą portu do regulacji opaski;
• przy przewiązkach nieregulowanych przeważnie dochodzi do poszerzenia górnego zbiornika oraz do przeniknięcia opaski.

Z kolei operacje wyłączające to operacje, w których dochodzi do zmniejszenia żołądka poprzez jego przesunięcie albo poprzez jego częściowe wycięcie i w połączeniu ze znacznym skróceniem pasażu przez jelito cienkie. Wśród tych operacji wyróżnia się:

• wyłączenie żółciowo-trzustkowe,
• wyłączenie żółciowo-trzustkowe z ominięciem dwunastnicy.

Niektórzy chirurdzy operacje żółciowo-trzustkowe z ominięciem dwunastnicy zaliczają do operacji restrykcyjno-wyłączających, gdyż tutaj dochodzi do znacznego wycięcia części żołądka.

Natomiast operacje restrykcyjno-wyłączające to operacje, które łączą oba typy opisane wyżej, a jest to zmniejszenie żołądka, a także wyłączenie pewnego odcinka przewodu pokarmowego z pasażu. Do tego typu zalicza się operację, jaką jest ominięcie żołądkowo-jelitowe albo wyłączenie żołądkowe ze zespoleniem pętlowym.

Operacje restrykcyjno-wyłączające oraz wyłączające charakteryzują się tym, że mają dużą rozległość, a także mogą być w nich wykonane przynajmniej dwa zespolenia, czyli żołądkowo-jelitowe oraz jelitowo-jelitowe. Różnice pomiędzy nimi dotyczą wielkości zbiornika, który został wytworzony z żołądka, ale też na pozostawieniu różnej długości pętli żywieniowej albo żółciowo-trzustkowej. Jednak najczęściej wykonuje się operację ominięcia żołądkowo-jelitowego.

Taką najważniejszą zaletą operacji wyłączającej jest długotrwały stały ubytek masy ciała i to nawet u osób, które nie przestrzegają dokładnie zaleceń dietetycznych. Po operacjach wyłączających mogą się również pojawić powikłania i do takich wczesnych powikłań zalicza się: krwawienie z zespolenia albo też z przecięcia danego odcinka przewodu pokarmowego. Poza tym może pojawić się przetoka albo rozejście się zespolenia żołądkowo-jelitowego i/lub jelitowo-jelitowego. Z kolei do powikłań późnych zalicza się: owrzodzenie w miejscu zespolenia albo w dalszej części żołądka. Innym powikłanie jest zwężenie w miejscu zespolenia żołądkowo-jelitowego. Kolejnym powikłaniem jest zespół pętli doprowadzającej albo poszerzenie się zbiornika górnego żołądka. Do tego występują niedobory żelaza, wapnia oraz witamin, a przeważnie kwasu foliowego i witaminy B1 oraz B12.

Do innych najczęściej występujących powikłań po operacjach bariatrycznych zalicza się:

• uporczywe wymioty,
• zapalenie przełyku,
• przepukliny brzuszne.

Jednak trzeba również pamiętać o tym, że około 20% chorych będzie potrzebowało ponownej operacji bariatrycznej, a jest to tzw. chirurgia rewizyjna. Dzieje się tak z powodu złego wyniku leczenia po pierwszej operacji albo też z powodu nawrotu otyłości. Dlatego ważne jest, aby wybór pierwszej operacji został dokonany wspólnie z lekarzem, gdyż to on pomoże nam dobrać odpowiednie leczenie.

Kto kwalifikuje się do leczenia operacyjnego otyłości?

Do operacyjnego leczenia otyłości mogą zostać zakwalifikowane osoby, które:

• mają BMI większe niż 40;
• mają BMI większe niż 35, ale towarzyszą temu powikłania otyłości, do których zalicza się: cukrzycę typu 2, nadciśnienie tętnicze oraz chorobę zwyrodnieniową stawów;
• osoby, u których doszło do zmniejszenia BMI dzięki leczeniu nieoperacyjnym, ale ich wyjściowe BMI również spełniało powyższe kryteria;
• osoby, u których wdrożono wszystkie metody zachowawczego leczenia otyłości i miało to miejsce przez przynajmniej 6 miesięcy, ale nie doszło do poprawy stanu zdrowia;
• osoby, u których doszło do zmniejszenia BMI, ale po zaprzestaniu leczenia znowu się podniosło, czyli doszło do tzw. efektu jo-jo;
• wyrażenie zgody przez osobę chorą do przestrzegania zaleceń lekarskich po operacji;
• wiek od 18 do 60 lat.

Przeciwwskazania do leczenia operacyjnego

Leczenie operacyjne nie może być stosowane u osób, które:

• nigdy nie podjęły próby leczenia nieoperacyjnego;
• nie mają możliwości lub nie chcą uczestniczyć w długotrwałym procesie leczenia;
• mają zaburzenia psychiczne;
• mają zdiagnozowany nałóg jedzenia przez specjalistę w dziedzinie leczenia zaburzeń odżywiania;
• mają uzależnienie od narkotyków albo alkoholu;
• nie są zdolne do samodzielnego funkcjonowania;
• mają inne choroby, które bezpośrednio zagrażają ich życiu.

Jednym ze sposobów leczenia otyłości jest leczenie operacyjne, które określa się chirurgią bariatryczną (bariatrią). U osób, które są chorobliwie otyłe i mają BMI powyżej 40, to jedna z najskuteczniejszych form terapii otyłości.